سرطان پانکراس (لوزالمعده) بیشتر در بین افراد مسن شایع است و بیش از نیمی از موارد ابتلا به این سرطان مربوط به افراد ۷۵ سال به بالا هستند. این سرطان در بین افراد زیر ۴۰ سال چندان شایع نیست.  شیوع سرطان لوزالمعده مردان و زنان به یک میزان می باشد.

آناتومی

پانکراس یا لوزالمعده غده بزرگی است که بخشی از دستگاه گوارش می باشد.این غده در حدود ۱۵ سانتی متر طول دارد و در بالای شکم و زیر معده، در جایی که دنده‌ها به استخوان سینه می‌رسند، قرار دارد. کاربردهای لوزالمعده به شرح زیر می باشد:

• آنزیم‌های گوارشی: این آنزیم‌ها غذا را تجزیه می‌کنند تا به جذب آن کمک کنند.
• هورمون‌ها: هورمون‌هایی از قبیل انسولین که به ثابت ماندن سطح قند خون کمک می‌کند.

سرطان پانکراس (لوزالمعده) چیست؟

در سطوح اولیه سرطان لوزالمعده، وجود تومور در پانکراس عموماً هیچ علائمی را به همراه ندارد و در نتیجه تشخیص آن دشوار است. اولین علائم سرطان پانکراس اغلب شامل موارد زیر هستند:

• درد در ناحیه کمر یا شکم
• کاهش وزن غیرمنتظره
• یرقان (زرد شدن پوست و قسمت‌های سفید چشم‌ها)

شایان ذکر است که این علایم با بیماری‌های زیادی ظاهر می‌شود و عموماً ناشی از سرطان پانکراس نیستند. با این حال، در صورت نگرانی، یا در صورتی که علائم ناگهانی ظاهر شوند، باید با پزشک خود تماس بگیرید.

علائم و نشانه ها

سرطان لوزالمعده در مراحل اولیه به ندرت باعث بوجود آمدن علائمی می‌شوند.علائم سرطان پانکراس به آن بستگی دارد که کدام قسمت را تحت تأثیر قرار می‌گیرد. قسمت هایی که دچار سرطان می شود، عبارتست از:

• پانکراس اگزوکرین (برون ریز) آنزیم‌های گوارشی را تولید می‌کند.این آنزیم‌ها غذا را تجزیه می‌کنند تا توسط بدن جذب شود.
• پانکراس آندوکرین (درون ریز) که هورمون‌ها را ایجاد می‌کنند که شامل انسولین می‌شود که سطوح شکر خون را ثابت نگه می‌دارد.

اغلب موارد سرطان لوزالمعده در پانکراس اگزوکرین اتفاق می افتد و سه علائم رایج آن از قرار زیر هستند:

• درد در ناحیه کمر یا شکم
• یرقان
• کاهش وزن

شایان ذکر است که این علائم با بیماری‌های زیادی ظاهر می‌شود و عموماً ناشی از سرطان نیستند. با این حال، در صورت نگرانی، یا در صورتی که علائم ناگهانی ظاهر شوند، باید با پزشک خود تماس بگیرید.

علت

به طور کامل مشخص نیست که علت سرطان پانکراس چیست، اما عوامل خطر برای بوجود آمدن این بیماری مشخص شده‌اند. بر طبق مطالعات صورت گرفت، در موارد زیر احتمال ابتلا به سرطان لوزالمعده افزایش پیدا می‌کند:

• استعمال دخانیات ۳۰ درصد از موارد سرطان به کشیدن سیگار مرتبط است
• چاقی
• ورزش نکردن به صورت منظم
• خوردن میوه و سبزیجات کم
• خوردن غذاهای سرشار ازچربی
• مصرف نوشیدنی‌های الکلی
• ابتلا به دیابت
• کار کردن با آفت کش ها و مواد شیمیایی
• داشتن التهاب پانکراس شدید
• آسیب دیدگی شدید کبد
• سابقه سرطان در بین اعضای خانواده یا اختلالات ژنتیکی مشخصی که به این نوع سرطان مرتبط است
• این سرطان عمدتا افراد بین ۵۰ تا ۸۰ سال را تحت تأثیر قرار می‌دهد

تشخیص

پزشک برای تشخیص سرطان پانکراس، آزمایشات تصویربرداری مشخص مثل سی اسکن شکم را توصیه می‌کند. در روش تشخیصی آندوسکوپی دقت تشخیص سرطان سرطان لوزالمعده در حدود ۸۵تا ۹۰ درصد است. در صورت نیاز، از روش کلانژیوپانکراتوگرافی استفاده می‌شود. در این روش با قرار دادن لوله آندوسکوپ در دهان و حرکت آن از دهان به پانکراس، تزریق رنگ و گرفتن تصاویر با اشعه ایکس، تصاویر کامل و دقیقی بدست می آید. همچنین یک نمونه بافت برای بیوپسی (نمونه برداری) از طریق لوله آندوسکوپ قابل استخراج است. در صورتی که نمونه برداری سرطان لوزالمعده را تأیید کرد، آزمایشات بیشتری برای تعیین مرحله پیشرفت بیماری صورت می‌گیرد. یکی از این آزمایش‌ها لاپاراسکوپی است. در این روش، لوله کوچکی به همراه یک دوربین فیلم برداری کوچک و یک منبع نور وارد حفره شکمی می‌شود، با این کار، تومور قابل مشاهده است. گاهی اوقات، به جراحی تشخیصی نیاز است. جراح با این روش می‌تواند تومور را مستقیماً مورد بررسی قرار دهد و تشخیص دهد که آیا گره‌های لنفاوی مجاور سرطانی هستند و نمونه‌های بافت را برای بررسی زیر میکروسکوپ (خوش خیم و یا بدخیم بودن تومور) جدا می‌کند.

درمان

درمان سرطان پانکراس به سادگی امکان پذیر نمی باشد. این سرطان در سطوح اولیه خود به ندرت باعث بوجود آمدن علامتی می‌شود، بنابراین اغلب تا زمانی که سرطان به مرحله پیشرفته نرسیده باشد، غلایمی نخواهد داشت و تشخیص داده نمی‌شود. در صورتی که تومور بزرگ باشد، درمان سرطان لوزالمعده دشوارتر خواهد بود.

در صورتی که مشخص شود که بیمار به سرطان پانکراس مبتلا است، درمان شما به نوع و محل سرطان و میزان پیشرفت آن بستگی دارد. سن، وضعیت سلامتی و اولویت‌های شخصی نیز در درمان شما در نظر گرفته می‌شوند.

اولین هدف، حذف کامل تومور و سلول‌های سرطانی است. در صورتی که این کار امکان پذیر نباشد، درمان بر جلوگیری از رشد تومور و آسیب بیشتر به بدن تمرکز دارد.

سه روش اصلی برای درمان سرطان پانکراس از قرار زیر هستند:

• جراحی

در صورتی که تومور محدود به پانکراس شود، جراحی توصیه می‌شود. محل دقیق سرطان انجام یا عدم انجام جراحی را مشخص می‌کند. در صورتی که تومور در رأس  و گردنه پانکراس قرار داشته باشد، روشی که عمل جراحی ویپل نام دارد، صورت می‌گیرد. در این عمل جراحی، بخش اول (رأس) پانکراس و در حدود ۲۰ درصد از بدنه آن که نیمه پایینی مجرای صفراوی و بخش اول روده هستند، بیرون آورده می‌شود. در روش اصلاح شده این جراحی، بخشی از معده نیز خارج می‌شود.

فرآیند بهبودی پس از جراحی جدا کردن تومور سرطان لوزالمعده طولانی مدت است. پس از جراحی، احتمالاً یک دوره شیمی درمانی شش ماهه تجویز می شود که احتمال درمان شما را شدیداً افزایش می‌دهد.

• شیمی درمانی

در بعضی از موارد، پزشک برای درمان از روش شیمی درمانی استفاده می‌کند. در شیمی درمانی، از داروهای از بین برنده سرطان برای کمک به جلوگیری از رشد بیشتر سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود.

• پرتودرمانی

با این حال، وقتی سرطان به خارج از پانکراس گسترش پیدا کرد، روش‌های درمانی دیگری باید برای درمان مورد استفاده قرار گیرد. در روش پرتودرمانی با استفاده از پرتوهای اشعه ایکس و پرتوهای پرانرژی دیگر سلول‌های سرطانی کشته می‌شوند. 

برخی از انواع سرطان پانکراس تنها به یک روش درمانی نیاز دارند، در حالی که انواع دیگر به دو روش یا ترکیبی از سه روش درمانی نیازمند هستند.

عوارض

با پیشرفت سرطان لوزالمعده، عوارض زیر بوجود می‌آیند:

• یرقان

 سرطان پانکراسی که باعث انسداد مجرای صفراوی کبد می‌شود موجب ابتلا فرد به یرقان می‌شود. علائم این بیماری شامل زرد شدن رنگ پوست و قسمت سفید رنگ چشم است و همچنین تیره شدن رنگ ادرار و کمرنگ شدن مدفوع می‌باشد.

پزشک توصیه می‌کند که یک لوله فلزی یا پلاستیکی داخل مجرای صفراوی قرار گیرد تا آن را باز نگه دارد. در بعضی از موارد، برای ایجاد یک راه جدید برای جریان پیدا کردن صفرا از کبد به روده به بای پس نیاز است.

• درد

تومور رو به رشد بر عصب‌های شکم فشار وارد می‌کند و دردی را بوجود می‌آورد که می‌تواند شدید باشد. داروهای مسکن به شما کمک می‌کنند تا درد کمتری را احساس کنید. پرتو درمانی سرطان لوزالمعده باعث توقف موقتی رشد تومور می‌شود و این کار باعث تسکین درد شما می‌شود.

در موارد شدید، پزشک روشی را توصیه می‌کند که در آن الکل به عصب‌ها تزریق می‌شود که درد داخل شکم را کنترل می‌کند. این روش باعث توقف ارسال سیگنال‌های درد از عصب‌ها به مغز می‌شود.

• انسداد روده

سرطان پانکراسی که به روده کوچک سرایت پیدا کند یا به آن فشار وارد کند باعث انسداد جریان ارسال غذای هضم شده از معده به روده‌های شما می‌شود.

پزشک توصیه می‌کند لوله ای داخل روده کوچک شما قرار داده شود تا آن را باز نگه دارد. یا برای اتصال معده به قسمت پایین تری از روده‌ها که توسط سرطان مسدود نشده به جراحی بایپس نیاز است.

• کاهش وزن

عوامل مختلفی باعث کاهش وزن در افراد مبتلا به سرطان لوزالمعده می‌شود. سرطان به خودی خود باعث کاهش وزن می‌شود. تهوع و استفراغ ناشی از روش‌های درمان سرطان یا توموری که بر معده فشار وارد می‌کند، باعث می‌شود که غذا خوردن به سختی صورت بگیرد. یا بدن شما در جذب مواد مغذی از غذا به مشکل برمی خورد، زیرا پانکراس شیره‌های گوارشی کافی تولید نمی‌کند. در این حالت مکمل‌های آنزیم پانکراس برای کمک به هضم توصیه می‌شود. سعی کنید با اضافه کردن کالری‌های بیشتر به هر شکل ممکن و خوردن وعده‌های غذایی در محیطی شاداب و آرام ، وزن خود را حفظ کنید.

پیشگیری

در ادامه به بررسی تحقیقات اخیری که در مورد ارتباط غذا و سرطان لوزالمعده صورت گرفته می‌پردازیم، این تحقیقات نظراتی را در مورد نحوه تغییر رژیم غذایی به منظور جلوگیری از سرطان پانکراس را ارائه می‌کند:

• غذاهای شیرین: سطح بالای گلوکز خون (قند خون) و انسولین در ابتلا به سرطان پانکراس نقش دارند. بر طبق برخی از تحقیقات، افرادی که بالاترین سطح گلوکز و انسولین را دارند دو برابر افرادی که کمترین سطح انسولین و گلوکز را دارند در معرض ابتلا به سرطان پانکراس هستند.

در یک مطالعه مشخص شد که زنانی که نوشیدنی‌های غیرالکی شکردار و غذاهای شیرین را به میزان زیاد مصرف می کنند. بیشتر در معرض ابتلا به سرطان لوزالمعده هستند. نوشیدنی‌های غیرالکی شکردار باعث افزایش سریع قند خون می‌شوند و یک رژیم غذایی سرشار از قند با کمک به آسیب دیدن سلول‌های پانکراس خطر ابتلا به سرطان پانکراس را افزایش می‌دهند.

با این حال، در تحقیق بزرگ‌تری که اخیراً صورت گرفت، این رابطه بدست نیامد، بنابراین اثر واقعی مواد قندی و افزایش ابتلا به سرطان هنوز مشخص نیست.

• اضافه وزن: عدم مصرف کالری زیاد به پیشگیری از سرطان پانکراس کمک می‌کند. بنا به یافته‌های یک تحقیق که بر روی بیش از ۳۰۰ هزار فرد سالخورده صورت گرفت، مشخص شد که افراد بسیار چاق، ۴۵ درصد بیشتر از افرادی که وزن نرمالی دارند، به سرطان پانکراس مبتلا می‌شوند. در زنان، هر چه دور کمر بیشتر باشد، احتمال ابتلا به سرطان پانکراس بیشتر است.

بر طبق مطالعات، چاقی منجر به افزایش قند خون و انسولین می‌شود. داشتن یک رژیم غذایی سالم به معنای کاهش مصرف کیک، کلوچه، بستنی پرچرب، چای شیرین و نوشیدنی‌های غنی از قند معمولی است. بنابراین، جلوگیری از افزایش وزن به خودی خود دلیل خوبی برای کم کردن قند در رژیم غذایی است.

• مصرف گوشت: بر طبقه یک مطالعه، خوردن گوشت (مخصوصاً گوشت قرمز) و گوشت پخته شده در دماهای بالا  ۴۱ درصد ابتلا به سرطان لوزالمعده را در مردان افزایش می‌دهد. در مطالعه ای دیگر مشخص شد که مصرف زیاد گوشت‌های فرآوری شده مثل سوسیس و همبرگر، احتمال ابتلا به سرطان لوزالمعده را تا ۶۸ درصد افزایش می‌دهد.

اگر چه محققان به طور کامل در مورد نحوه پیشگیری از سرطان پانکراس مطمئن نیستند، ایجاد چند تغییر سلامتی بخش در میزان و نحوه غذا خوردن احتمال ابتلا به سرطان لوزالمعده را کاهش می‌دهد. این تغییرات، سلامتی کلی فرد را بهبود می‌بخشند و همچنین باعث از بین رفتن اضافه وزن شما می شود.

سرطان پانکراس می تواند به مشکلی حاد تبدیل شود، با توجه به اینکه علائم سرطان لوزالمعده در مراحل اولیه بروز نمی کنند، هر زمان که علائم یاد شده در مقاله را داشتید سریعا به پزشک مراجعه کنید. توجه داشته باشید نشانه های یاد شده لزوما به معنی ابتلا به سرطان نمی باشد و تنها پزشک، با استفاده از روش های تشخیص سرطان لوزالمعده می تواند از وجود آن اطمینان حاصل کند و درمان مناسب را برایتان تجویز نماید. چون علائم در مرحله پیشرفته بیماری بروز می کند، بنابراین درمان باید سریعا شروع شود.



DIAKOU دیاکو